Komisja Europejska z zadowoleniem przyjmuje dzisiejsze porozumienie Rady w sprawie przyjęcia piątego pakietu sankcji wobec reżimu Putina w odpowiedzi na jej brutalną agresję przeciwko Ukrainie i jej obywatelom. Wraz z poprzednimi czterema pakietami sankcji sankcje te przyczynią się jeszcze bardziej do zwiększenia presji gospodarczej na Kreml i osłabią jego zdolność do finansowania inwazji na Ukrainę. Środki te mają szerszy i bardziej ostry charakter, dzięki czemu jeszcze bardziej pogrążą stan rosyjskiej gospodarki. Zostały one skoordynowane z partnerami międzynarodowymi. Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych pracują nad dodatkowymi wnioskami dotyczącymi możliwych sankcji, w tym w odniesieniu do importu ropy naftowej, i rozważają propozycje przedstawione przez państwa członkowskie, takie jak wprowadzenie podatków lub konkretnych kanałów płatności, takich jak rachunek powierniczy. Poza wprowadzeniem sankcji UE wyraźnie stwierdziła, że zmniejszenie naszej zależności od importu energii z Rosji jest pilną koniecznością. W swoim komunikacie REPowerEU z dnia 8 marca Komisja ogłosiła strategię na rzecz jak najszybszego zmniejszenia zależności od rosyjskich paliw kopalnych i rozpoczęto prace nad wdrożeniem tego planu.
Przyjęty dzisiaj pakiet składa się z następujących sześciu elementów:
1) Zakaz importu węgla kamiennego
Zakaz importu wszelkich form rosyjskiego węgla kamiennego. Dotyczy to jeden czwartej całego rosyjskiego eksportu węgla, co oznacza utratę przez Rosję dochodów w wysokości około 8 mld euro rocznie.
2) Środki finansowe
Całkowity zakaz transakcji i zamrożenie aktywów czterech rosyjskich banków, które są obecnie całkowicie odcięte od rynków. Ich udział w rynku rosyjskiego sektora bankowego wynosi 23 proc., co jeszcze bardziej osłabi system finansowy Rosji.
Zakaz świadczenia na rzecz Rosji usług w zakresie kryptoaktywów o wysokiej wartości. Przyczyni się to do zlikwidowania potencjalnych luk prawnych.
Zakaz udzielania przez fundusze powiernicze porad zamożnym Rosjanom, co utrudni im przechowywanie ich majątku w UE.
3) Transport
Całkowity zakaz prowadzenia działalności w UE dla rosyjskich i białoruskich przewoźników drogowych. Niektóre zwolnienia obejmą produkty podstawowe, takie jak produkty rolne i spożywcze, pomoc humanitarna i produkty energetyczne.
Zakaz wstępu do portów UE statków pod banderą rosyjską. Zwolnienia mają zastosowanie m.in. do produktów medycznych, żywnościowych, energetycznych i humanitarnych.
4) Ukierunkowane zakazy eksportu
Dalsze ukierunkowane zakazy eksportu – o wartości 10 mld euro – w sektorach wrażliwych dla Rosji ze względu na ich uzależnienie od dostaw z UE. Dotyczą one na przykład komputerów kwantowych, zaawansowanych półprzewodników, wrażliwych maszyn, sprzętu transportowego i chemikaliów. Obejmuje to również specjalistyczne katalizatory stosowane w przemyśle rafineryjnym. Będzie to jeszcze bardziej degradować rosyjską bazę technologiczną i zdolności przemysłowe Rosji.
Dodanie paliwa do silników odrzutowych i dodatków paliwowych, które mogą być stosowane przez armię rosyjską, do obowiązującego zakazu eksportu.
5) Rozszerzenie zakazu importu określonych produktów
Dodatkowe zakazy importu – o wartości 5,5 mld euro – w tym cementu, produktów gumowych, drewna, napojów spirytusowych (w tym wódki), likierów, ekskluzywnych owoców morza (w tym kawioru) oraz środki przeciwdziałające obejściu tego zakazu w przypadku importu węglanu potasu z Białorusi. Środki te pomogą również zlikwidować luki prawne w odniesieniu do Rosji i Białorusi.
6) Wyłączenie Rosji z zamówień publicznych i korzystania z europejskich pieniędzy; wyjaśnienie aspektów prawnych i egzekwowanie przepisów
Całkowity zakaz udziału obywateli i podmiotów rosyjskich w zamówieniach publicznych w UE. Właściwe organy mogą przyznać ograniczone wyjątki, jeżeli nie ma realnej alternatywy.
Ograniczenie finansowego i niefinansowego wsparcia w ramach programów UE, Euratomu i państw członkowskich udzielanego rosyjskim podmiotom publicznym lub podmiotom kontrolowanym przez Rosję. Na przykład w następstwie zapowiedzianych wcześniej środków w dziedzinie badań naukowych i edukacji Komisja zakończy uczestnictwo we wszystkich obowiązujących umowach o udzielenie dotacji z rosyjskimi organami publicznymi lub podmiotami powiązanymi oraz zawiesi wszystkie powiązane płatności w ramach programów „Horyzont 2020” i „Horyzont Europa”, Euratom i Erasmus+. W ramach tych programów nie będą zawierane żadne nowe porozumienia lub umowy z rosyjskimi organami publicznymi lub podmiotami powiązanymi.
Rozwiązanie problemu nakładania się ograniczeń importowych dotyczących produktów podwójnego zastosowania i zaawansowanych technologii oraz innych przepisów.
Rozszerzenie na wszystkie waluty urzędowe UE zakazów wywozu banknotów i sprzedaży zbywalnych papierów wartościowych.
Komisja z zadowoleniem przyjmuje również fakt, że sankcje nałożono na kolejnych 217 osób i 18 podmiotów. Obejmuje to wszystkich 179 członków tzw. „rządów” i „parlamentów” Doniecka i Ługańska. W sumie od 2014 r. nałożono sankcje na 1091 osób i 80 podmiotów.
Wytyczne dotyczące kontroli bezpośrednich inwestycji zagranicznych z Rosji i Białorusi
Komisja opublikowała również 5 kwietnia wytyczne dla państw członkowskich UE dotyczące oceny zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego UE związanych z inwestycjami rosyjskimi i białoruskimi oraz zapobiegania takim zagrożeniom. W wytycznych podkreślono zwiększone ryzyko związane z inwestycjami podlegającymi wpływom rządu rosyjskiego lub białoruskiego w kontekście rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Wezwano w nich do ścisłej współpracy między organami zaangażowanymi w monitorowanie inwestycji a organami odpowiedzialnymi za egzekwowanie sankcji. Wzywa się państwa członkowskie do pilnego ustanowienia kompleksowych mechanizmów monitorowania inwestycji, jeżeli jeszcze tego nie uczyniły. Wzywa się je również do egzekwowania przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy, aby zapobiec niewłaściwemu wykorzystywaniu systemu finansowego UE przez inwestorów z Rosji i Białorusi.
Przebieg procedury
Dzisiejsze porozumienie opiera się na szeroko zakrojonych i bezprecedensowych pakietach środków, które UE wprowadziła w odpowiedzi na rosyjską agresję na integralność terytorialną Ukrainy i nasilające się okrucieństwa wobec ukraińskich cywilów i miast.
Jako strażniczka traktatów UE Komisja Europejska jest odpowiedzialna za monitorowanie egzekwowania unijnych sankcji w całej UE. UE jest zjednoczona w swojej solidarności z Ukrainą i będzie nadal, wraz ze swoimi partnerami międzynarodowymi, wspierać Ukrainę i jej obywateli, w tym poprzez dodatkowe wsparcie polityczne, finansowe i humanitarne.
