5 listopada 2024 r. Rada osiągnęła porozumienie w sprawie nowych aktów prawnych, które dostosują unijne przepisy o podatku od wartości dodanej (VAT) do wymagań epoki cyfrowej. Dzięki nowym przepisom dotyczącym faktur elektronicznych, sprawozdawczości w czasie rzeczywistym i działalności gospodarczej prowadzonej za pośrednictwem platform cyfrowych pakiet aktów prawnych pomoże zwalczać oszustwa podatkowe, wspierać firmy i promować cyfryzację.
Porozumienie obejmuje trzy akty – dyrektywę, rozporządzenie i rozporządzenie wykonawcze – które razem wprowadzają zmiany w trzech różnych aspektach systemu VAT. Nowe przepisy przewidują:
- całkowitą cyfryzację obowiązków sprawozdawczych w zakresie VAT w przypadku transakcji transgranicznych do 2030 r.
- zobowiązanie platform internetowych do płacenia VAT od usług krótkoterminowego najmu lokali mieszkalnych i usług przewozu osób w większości przypadków, gdy indywidualni dostawcy usług nie naliczają VAT,
- poprawę i rozszerzenie działania internetowych punktów kompleksowej obsługi VAT – tak by firmy nie musiały korzystać ze związanej z wysokimi kosztami rejestracji VAT w każdym państwie członkowskim, w którym prowadzą działalność.
Sprawozdawczość cyfrowa w zakresie VAT
Obecnie firmy muszą składać krajowym organom podatkowym co kilka miesięcy „informacje podsumowujące” o towarach i usługach sprzedanych firmom, które znajdują się w innych państwach członkowskich UE i które w tych państwach podlegają opodatkowaniu.
Z uwagi na to, że otrzymywane dane są niekompletne i niedostępne w czasie rzeczywistym, organom trudno jest szybko wykrywać podejrzane lub nieuczciwe transakcje, co otwiera możliwości działania dla oszustów.
Rada zgodziła się teraz na wprowadzenie sprawozdawczości cyfrowej w czasie rzeczywistym do celów VAT opartej na fakturowaniu elektronicznym.
Firmy będą wystawiać faktury elektroniczne za transgraniczne transakcje między przedsiębiorstwami i automatycznie przekazywać te dane administracji podatkowej w swoim kraju. System ten będzie opierać się na istniejącej europejskiej normie fakturowania elektronicznego w obszarze zamówień publicznych. Krajowe administracje podatkowe będą następnie udostępniać te dane za pośrednictwem nowego systemu informatycznego, który będzie w stanie przedstawić analizę podejrzanych działań.
Ramy na szczeblu krajowym zapewnią odpowiednią jakość danych w fakturach elektronicznych, przy czym państwa członkowskie będą mogły stosować te ramy w sposób elastyczny.
Dzięki temu państwa członkowskie będą mieć szybki dostęp do kompletnych informacji o transakcjach transgranicznych, co pomoże im zwalczać oszustwa związane z VAT.
Rada uzgodniła, że nowy unijny system powinien zacząć działać w 2030 roku, a wszystkie istniejące systemy krajowe powinny stać się interoperacyjne z systemem unijnym do 2035 roku.
VAT dla gospodarki platformowej
Obecnie wielu dostawców, którzy świadczą internetowe usługi najmu lokali mieszkalnych i internetowe usługi transportu pasażerskiego, nie płaci VAT. Wynika to głównie z faktu, że są to zazwyczaj dostawcy indywidualni (np. kierowca czy osoba wynajmująca swoje mieszkanie) lub małe firmy, którzy nie muszą rejestrować swojej działalności do celów VAT lub często po prostu nie znają swoich obowiązków lub przepisów podatkowych mających zastosowanie w innych państwach członkowskich.
Oznacza to, że duże kwoty podatku VAT pozostają niepobrane, a czasem prowadzi to do nieuczciwej konkurencji między tradycyjnymi usługami najmu lokali mieszkalnych i usługami transportowymi a usługami udostępnianymi za pośrednictwem platform.
Zgodnie z nowymi przepisami podmioty gospodarcze prowadzące platformy będą odpowiedzialne za pobieranie i przekazywanie VAT w przypadkach, gdy dostawcy usług korzystający z platformy sami nie płacą tego podatku (model „podmiot uznawany za dostawcę”). Platforma będzie pobierać VAT bezpośrednio od nabywcy lub usługobiorcy, a następnie będzie go przekazywać organom podatkowym.
Rada zapewniła państwom członkowskim większą elastyczność: rozszerzyła definicję krótkoterminowego najmu lokali mieszkalnych do celów podatkowych i dała państwom członkowskim możliwość niestosowania zasady „podmiotu uznawanego za dostawcę” do małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Rada uzgodniła również krótki okres przejściowy dla stosowania zasady „podmiotu uznawanego za dostawcę”.
Punkt kompleksowej obsługi do celów rejestracji VAT
Obecnie działający system punktów kompleksowej obsługi umożliwia firmom deklarowanie i przekazywanie VAT należnego z tytułu sprzedaży towarów i usług konsumentom z jednego kraju UE do drugiego, za pośrednictwem administracji jednego państwa członkowskiego i w jednym języku. Jednak firmy, które chcą sprzedawać towary konsumentom w państwie członkowskim innym niż ich państwo (np. z magazynu lub w ramach cotygodniowego targu znajdującego się w tym państwie członkowskim), muszą rejestrować się do celów VAT dwukrotnie.
Nowe przepisy rozszerzą zakres działania istniejących punktów kompleksowej obsługi – będą one teraz obejmować nie tylko dostawy transgraniczne, ale również sprzedaż między przedsiębiorcami i konsumentami niektórych produktów, takich jak energia elektryczna lub gaz, która to sprzedaż jest prowadzona w państwie członkowskim innym niż ich państwo. Obejmie to sytuacje, w których firmy chcą tylko przenieść zapasy do innego państwa członkowskiego w celu ich bezpośredniej sprzedaży konsumentom w tym państwie na późniejszym etapie.
Dzięki temu, że zakres działania punktu kompleksowej obsługi zostanie rozszerzony, jeszcze więcej firm będzie mogło wypełniać obowiązki w zakresie VAT za pośrednictwem jednego portalu internetowego i w jednym języku.
Rada postanowiła również przenieść obowiązek zapłaty VAT w transakcjach między przedsiębiorstwami z dostawcy towaru lub usługi na nabywcę, jeżeli dostawca nie ma siedziby w państwie członkowskim, w którym VAT jest należny (w ramach tzw. mechanizmu odwrotnego obciążenia). Takie rozwiązanie było możliwe już wcześniej w niektórych sytuacjach, ale w przyszłości stanie się obowiązkowe.
Rada postanowiła odejść od propozycji przedstawionej w projekcie Komisji i nie rozszerzać obowiązującego przepisu dotyczącego podmiotu uznawanego za dostawcę – nakładającego obowiązek pobierania VAT na platformy, które ułatwiają dokonywanie transakcji, a nie na korzystających z nich dostawców – na wszystkie towary dostarczane przez platformy internetowe i na przemieszczanie przez podatników własnych towarów. Zdecydowała również, że nie należy zmieniać przepisów dotyczących dzieł sztuki i antyków.
Ponadto Rada postanowiła omówić propozycję, zgodnie z którą utworzenie punktu kompleksowej obsługi w zakresie importu miałoby być obowiązkowe w ramach aspektów dotyczących VAT przewidzianych w projekcie reformy unijnego kodeksu celnego, który to projekt jest obecnie przedmiotem dyskusji w Radzie.
Kontekst i dalsze działania
Pakiet dotyczący VAT w epoce cyfrowej został przedstawiony przez Komisję 8 grudnia 2022 r. Zawiera trzy projekty przepisów:
- projekt dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do przepisów dotyczących VAT w epoce cyfrowej
- projekt rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do ustaleń dotyczących współpracy administracyjnej w dziedzinie VAT niezbędnych w epoce cyfrowej
- projekt rozporządzenia wykonawczego Rady zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do wymogów informacyjnych dotyczących niektórych procedur VAT.
Dyrektywa i rozporządzenie podlegają specjalnej procedurze ustawodawczej. W odniesieniu do wszystkich trzech aktów w Radzie wymagana jest jednomyślność. Przeprowadzono konsultacje z Parlamentem Europejskim, który wydał opinię 22 listopada 2023 r. Jednak ze względu na istotne zmiany, które Rada wprowadziła do dyrektywy, konsultacje z Parlamentem Europejskim w sprawie uzgodnionego tekstu zostaną przeprowadzone ponownie.
Następnie dyrektywę musi formalnie przyjąć Rada, zanim nastąpi opublikowanie aktu w Dzienniku Urzędowym UE i jego wejście w życie.
Źródło: Rada Unii Europejskiej
