14 października br. Rada zatwierdziła formalnie dyrektywę określającą zaktualizowane normy jakości powietrza w całej UE. Nowe przepisy przyczynią się do realizacji unijnego celu wyeliminowania zanieczyszczeń do 2050 r. Pomogą też zapobiegać przedwczesnym zgonom wywołanym zanieczyszczeniem powietrza. Obywatele UE będą mogli ubiegać o odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu, w przypadkach naruszenia unijnych przepisów o jakości powietrza.
Surowsze normy jakości powietrza
W zmienionej dyrektywie największy nacisk położono na zdrowie obywateli UE: do 2030 r. będą musiały zostać osiągnięte nowe normy jakości powietrza dotyczące zanieczyszczeń. Będą one ściślej dostosowane do wytycznych WHO dotyczących jakości powietrza. Zanieczyszczenia obejmują pył zawieszony PM10 i PM2,5 oraz dwutlenek azotu i siarki. Wszystkie wymienione substancje są odpowiedzialne za problemy z układem oddechowym.
Państwa członkowskie mogą wystąpić o odroczenie terminu 2030 r., jeśli spełnione zostaną określone warunki. Jakość powietrza ocenia się przy pomocy takich samych metod i kryteriów w całej UE. Zmieniona dyrektywa dodatkowo usprawnia monitorowanie i modelowanie jakości powietrza oraz przewiduje wczesne podejmowanie działań: jeszcze przed 2030 r. będą musiały powstać plany działania na rzecz jakości powietrza, jeśli zaistnieje ryzyko, że nowych norm nie uda się osiągnąć w tym terminie.
Normy jakości powietrza będą regularnie weryfikowane, aby na podstawie najnowszych dowodów naukowych można było ustalać, czy w dalszym ciągu są właściwe.
Dostęp do wymiaru sprawiedliwości i prawo do odszkodowania
Nowa dyrektywa zapewnia sprawiedliwy i równy dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla osób, na które wpłynie lub może wpłynąć wdrożenie dyrektywy. Państwa członkowskie muszą zadbać o to, by obywatele mieli prawo ubiegać się o odszkodowanie i je uzyskać, w przypadku gdy ich zdrowie ucierpiało w związku z naruszeniem przepisów o jakości powietrza określonych w dyrektywie.
Dalsze kroki
Dyrektywa wejdzie w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE. Od tego momentu w życie państwa członkowskie będą miały dwa lata na jej przeniesienie do prawa krajowego.
Do 2030 r. Komisja Europejska zweryfikuje normy jakości powietrza na podstawie najnowszych dowodów naukowych. Następnie będzie to robić co pięć lat.
Kontekst
Zanieczyszczenie powietrza jest w Europie największym środowiskowym zagrożeniem dla zdrowia. Zanieczyszczenia mogą być wyjątkowo szkodliwe zarówno dla zdrowia ludzi, jak i środowiska. Każdego roku z powodu zanieczyszczenia powietrza przedwcześnie umiera w Europie około 300 000 osób.
By zaradzić temu problemowi, w październiku 2022 r. Komisja Europejska zaproponowała zmianę i scalenie dwóch dyrektyw o jakości powietrza. Działanie to było częścią planu działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń. W lutym 2024 r. Rada i Parlament Europejski porozumiały się co do ostatecznego kształtu tekstu.
Nowa dyrektywa upraszcza przepisy UE o jakości powietrza, scalając dwie dotychczas obowiązujące dyrektywy w jeden akt. Ma dostosować normy jakości powietrza do zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
Źródło: Rada Unii Europejskiej
