Po dokonaniu oceny przez Europejski Bank Inwestycyjny w ramach funduszu modernizacyjnego Komisja Europejska wypłaciła 19 grudnia br. 2,7 mld euro na wsparcie 39 projektów inwestycyjnych w ośmiu państwach członkowskich będących beneficjentami. Obejmuje to pierwszą potwierdzoną inwestycję w Słowenii w ramach funduszu – państwa członkowskiego, które stało się beneficjentem w 2024 r. Projekty te pomogą krajom UE o niższych dochodach wzmocnić ich czysty sektor przemysłowy i osiągnąć cele klimatyczne i energetyczne na 2030 r. poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i poprawę efektywności energetycznej.
Fundusz modernizacyjny, finansowany z dochodów z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), zapewnił obecnie 15,45 mld euro na inwestycje wspierające projekty w zakresie przejścia na czystą energię od czasu jego uruchomienia w 2021 r.
Ogłoszone nowe wsparcie uzupełnia ogłoszone w czerwcu inwestycje w wysokości prawie 2,97 mld euro na inne 38 projektów, co oznacza, że całkowite wypłaty z funduszu modernizacyjnego w 2024 r. wyniosą 5,67 mld euro i obejmą 77 projektów w 11 krajach. Tylko w tym roku dokonano wypłat na rzecz Bułgarii (65 mln EUR), Chorwacji (52 mln EUR), Czech (1,283 mld EUR), Estonii (84 mln EUR), Węgier (202 mln EUR), Łotwy (27 mln EUR), Litwy (185 mln EUR), Polski (1,733 mld EUR), Rumunii (1,956 mld EUR), Słowenii (309 mln EUR) i Słowacji (153 mln EUR).
77 wspieranych w tym roku projektów koncentruje się na wytwarzaniu energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, modernizacji sieci energetycznych, efektywności energetycznej i zastąpieniu produkcji węgla paliwem o niższej intensywności emisji dwutlenku węgla. Obejmują one:
- wzmocnienie sieci przesyłowej energii elektrycznej w celu wsparcia integracji odnawialnych źródeł energii w Bułgarii;
- produkcja energii elektrycznej z fotowoltaiki i magazynowanie energii przez dostawców usług wodnych w Chorwacji;
- ograniczenie emisji CO2 podczas produkcji ciepła w Czechach;
- poprawa efektywności energetycznej i promowanie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w budynkach publicznych w Estonii;
- modernizacja i rozwój systemów ciepłowniczych opartych na energii odnawialnej na Węgrzech;
- wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w budynkach wielomieszkaniowych, budynkach publicznych i społecznościach energetycznych na Łotwie;
- modernizacja budynków wielomieszkaniowych na Litwie, zapewniająca osiągnięcie co najmniej klasy efektywności energetycznej B w budynkach poddanych renowacji oraz oszczędność energii wynoszącą co najmniej 40 %;
- rozwój systemów magazynowania energii elektrycznej w Polsce w celu poprawy stabilności krajowej sieci elektroenergetycznej;
- instalacja co najmniej 1 500 MWh systemów magazynowania energii w akumulatorach w istniejących elektrowniach wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych w Rumunii;
- zwiększenie efektywności energetycznej i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w gospodarstwach domowych o niższych dochodach na Słowacji;
- inwestycje w wytwarzanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i zdolności magazynowania energii w Słowenii.
Termin składania wniosków inwestycyjnych dotyczących potencjalnego wsparcia z funduszu modernizacyjnego w następnym cyklu wypłat upływa 18 lutego 2025 r. w przypadku wniosków priorytetowych i 21 stycznia 2025 r. w przypadku wniosków niepriorytetowych. Inwestycje priorytetowe to inwestycje ukierunkowane na modernizację systemów energetycznych, redukcję emisji gazów cieplarnianych w energetyce, przemyśle i transporcie oraz poprawę efektywności energetycznej wymienione w dyrektywie w sprawie EU ETS. Wszystkie pozostałe inwestycje kwalifikujące się do funduszu modernizacyjnego uznaje się za inwestycje niepriorytetowe podlegające dodatkowej kontroli.
Kontekst
Fundusz modernizacyjny, finansowany z dochodów z aukcji uprawnień do emisji w ramach EU ETS, ma obecnie na celu wsparcie 13 państw UE w ich transformacji w kierunku neutralności klimatycznej. Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia i Słowacja korzystały z funduszu modernizacyjnego od czasu jego uruchomienia w 2021 r. Zmieniony EU ETS rozszerzył zakres funduszu modernizacyjnego, który może obecnie zapewniać wsparcie finansowe trzem dodatkowym beneficjentom od 1 stycznia 2024 r. – Grecji, Portugalii i Słowenii.
Fundusz modernizacyjny wspiera inwestycje w wytwarzanie i wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczną, magazynowanie energii, modernizację sieci energetycznych, w tym rurociągów i sieci ciepłowniczych, oraz sprawiedliwą transformację w regionach zależnych od węgla.
Fundusz uzupełnia inne instrumenty europejskie, takie jak polityka spójności i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Uruchomiono w nim znaczne zasoby, które mogą pomóc kwalifikującym się krajom we wspieraniu inwestycji zgodnie z planem REPowerEU i pakietem „Gotowi na 55”. Działa w ramach odpowiedzialności swoich beneficjentów w ścisłej współpracy z Komisją Europejską i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI).
Działania EBI w zakresie oceny wniosków inwestycyjnych w ramach funduszu modernizacyjnego są oddzielone od standardowych działań EBI w zakresie finansowania i pomocy technicznej, aby uniknąć potencjalnego konfliktu interesów podczas prowadzenia działań upoważnionych zgodnie z dyrektywą w sprawie ETS i rozporządzeniem wykonawczym Komisji.
Źródło: Komisja Europejska
