Komisja Europejska upraszcza przepisy dotyczące zrównoważonego rozwoju i unijnych inwestycji, umożliwiając oszczędności ponad 6 mld euro na kosztach administracyjnych

26 lutego br. Komisja Europejska przyjęła nowy pakiet wniosków ustawodawczych mających na celu uproszczenie przepisów UE, zwiększenie konkurencyjności i uwolnienie dodatkowych zdolności inwestycyjnych. To istotny krok w kierunku stworzenia bardziej sprzyjającego otoczenia biznesowego, które ma pomóc unijnym przedsiębiorstwom w rozwoju, wprowadzaniu innowacji oraz tworzeniu miejsc pracy dobrej jakości.

Łączenie celów związanych z konkurencyjnością i klimatem pozwala na stworzenie warunków, w których unijne przedsiębiorstwa mogą prosperować, przyciągać inwestycje oraz realizować wspólne cele, jak np. cele Europejskiego Zielonego Ładu, przy pełnym wykorzystaniu potencjału gospodarczego.

Komisja wyznaczyła sobie jasny cel – bezprecedensowe uproszczenie zakładające zmniejszenie obciążeń administracyjnych do końca kadencji o co najmniej 25 proc., a w przypadku MŚP – o co najmniej 35 proc. Te pierwsze pakiety zbiorcze, zawierające wnioski ustawodawcze w kilku powiązanych dziedzinach prawa, obejmują daleko idące uproszczenia w zakresie: 

• sprawozdawczości w dziedzinie zrównoważonego finansowania, 
• należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, 
• unijnej systematyki dotyczącej zrównoważonego rozwoju,
• mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, oraz 
• unijnych programów inwestycyjnych.

Wnioski te mają ograniczyć złożoność unijnych wymogów dla wszystkich przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji, skoncentrować nasze ramy regulacyjne na największych przedsiębiorstwach, które najprawdopodobniej mają większy wpływ na klimat i środowisko, a jednocześnie umożliwić przedsiębiorstwom dostęp do zrównoważonego finansowania na potrzeby czystej transformacji.   

Według szacunków, przyjęcie i wdrożenie wniosków bez zmian może przynieść łączne oszczędności w rocznych kosztach administracyjnych na poziomie około 6,3 mld euro oraz przyciągnąć dodatkowe publiczne i prywatne zdolności inwestycyjne w wysokości 50 mld euro na wsparcie priorytetów politycznych.

Zwiększenie dostępności i skuteczności sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju

Najważniejsze zmiany dotyczące sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju – CSRD i unijna systematyka dotycząca zrównoważonego rozwoju):

• Wyłączenie około 80 proc. przedsiębiorstw z zakresu CSRD i skoncentrowanie obowiązków sprawozdawczych w zakresie zrównoważonego rozwoju na największych przedsiębiorstwach, które prawdopodobnie mają największy wpływ na ludzi i środowisko.
• Zapewnienie, aby wymogi dotyczące sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju nakładane na duże przedsiębiorstwa nie obciążały mniejszych przedsiębiorstw w ich łańcuchach wartości.
• Odroczenie o dwa lata (do 2028 r.) wymogów sprawozdawczych dla przedsiębiorstw obecnie objętych zakresem CSRD, które są zobowiązane do sprawozdawczości począwszy od 2026 r. lub od 2027 r.
• Zmniejszenie obciążenia związanego z obowiązkami sprawozdawczymi wynikającymi z unijnej systematyki dotyczącej zrównoważonego rozwoju i ograniczenie go do największych przedsiębiorstw (objętych zakresem dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju – CSDDD). Jednocześnie zachowana zostanie możliwość dobrowolnej sprawozdawczości dla innych dużych przedsiębiorstw objętych przyszłym zakresem CSRD. Oczekuje się, że mniejszym przedsiębiorstwom przyniesie to znaczne oszczędności kosztów, a jednocześnie umożliwi firmom, które chcą uzyskać dostęp do zrównoważonego finansowania, kontynuowanie tej sprawozdawczości.
• Wprowadzenie opcjonalnej sprawozdawczości na temat działalności, które są częściowo zgodne z unijną systematyką, a przez to ułatwianie stopniowej, rozłożonej w czasie transformacji ekologicznej, zgodnie z celem zwiększenia finansowania transformacji, aby pomóc przedsiębiorstwom na drodze do zrównoważonego rozwoju.
• Wprowadzenie progu istotności finansowej na potrzeby sprawozdawczości w zakresie systematyki oraz zmniejszenie formularzy sprawozdawczych o około 70 proc.
• Wprowadzenie uproszczeń najbardziej złożonych kryteriów „nie czyń poważnych szkód” (DNSH) dotyczących zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli w związku ze stosowaniem i obecnością chemikaliów, które to kryteria mają zastosowanie horyzontalnie do wszystkich sektorów gospodarki objętych unijną systematyką dotyczącą zrównoważonego rozwoju. Będzie to pierwszy krok w kierunku przeglądu i uproszczenia wszystkich takich kryteriów DNSH.
• Dostosowanie między innymi głównego, opartego na systematyce, kluczowego wskaźnika wyników banków, tj. wskaźnika zielonych aktywów. Banki będą mogły wyłączyć z mianownika wskaźnika zielonych aktywów ekspozycje związane z przedsiębiorstwami, które nie są objęte przyszłym zakresem CSRD (tj. przedsiębiorstwami zatrudniającymi mniej niż 1000 pracowników i uzyskującymi obroty niższe niż 50 mln euro).

Uproszczenie zasad należytej staranności przedsiębiorstw w celu wspierania odpowiedzialnych praktyk biznesowych

Najważniejsze zmiany w obszarze należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju:

• Uproszczenie wymogów dotyczących należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, tak aby przedsiębiorstwa objęte ich zakresem unikały niepotrzebnych złożoności i kosztów, np. przez skupienie systemowych wymogów należytej staranności głównie na bezpośrednich partnerach handlowych, a także przez zmniejszenie częstotliwości okresowych ocen i monitorowania partnerów z corocznych do przeprowadzanych co 5 lat, z możliwością ocen ad hoc w razie potrzeby.
• Zmniejszenie obciążeń i przeciwdziałanie sytuacji, w której MŚP i małe spółki o średniej kapitalizacji są poddawane nadmiernym wymogom, przez ograniczenie ilości informacji, które mogą być wymagane w ramach mapowania łańcucha wartości przez duże przedsiębiorstwa.
• Dalsze zwiększenie harmonizacji wymogów w zakresie należytej staranności przedsiębiorstw w celu zapewnienia równych warunków działania w całej UE.
• Zniesienie unijnego systemu odpowiedzialności cywilnej, a jednocześnie zachowanie prawa poszkodowanych do pełnej rekompensaty za szkody spowodowane nieprzestrzeganiem przepisów oraz chronienie przedsiębiorstw przed nadmierną rekompensatą, w ramach systemów odpowiedzialności cywilnej państw członkowskich. a także
• Zapewnienie przedsiębiorstwom więcej czasu na przygotowanie się do spełnienia nowych wymogów przez odroczenie terminu stosowania wymogów należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do największych przedsiębiorstw o jeden rok (do 26 lipca 2028 r.) i jednocześnie przyspieszenie przyjęcia wytycznych o jeden rok (do lipca 2026 r.).

Uproszczenie mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM) na rzecz bardziej sprawiedliwego handlu

Główne zmiany w CBAM:

Zwolnienie z obowiązków CBAM małych importerów, głównie MŚP i osób fizycznych. Są to importerzy, którzy przywożą niewielkie ilości towarów objętych CBAM, stanowiące bardzo małe ilości emisji wbudowanych, wprowadzanych do Unii z państw trzecich. Zmiana ta polegać będzie na wprowadzeniu nowego łącznego rocznego progu CBAM wynoszącego 50 ton na importera, a przez to na zniesieniu obowiązków CBAM w odniesieniu do około 182 tys. (tj. 90 proc.) importerów, głównie MŚP, przy czym objęte ich zakresem pozostanie wciąż ponad 99 proc. emisji.

• Uproszczenie przepisów dla przedsiębiorstw, które pozostają objęte zakresem CBAM: uproszczenie upoważnień dla zgłaszających, a także przepisów dotyczących obowiązków CBAM, w tym obliczania emisji wbudowanych, oraz wymogów w zakresie sprawozdawczości.
• Zwiększenie skuteczności CBAM w perspektywie długoterminowej przez zaostrzenie przepisów, aby zapobiegać ich obchodzeniu i nadużyciom.
• Uproszczenie to poprzedza przyszłe rozszerzenie CBAM na inne sektory objęte systemem handlu uprawnieniami do emisji oraz towary rynku niższego szczebla, po czym na początku 2026 r. przedstawiony zostanie nowy wniosek ustawodawczy w sprawie rozszerzenia zakresu CBAM.

Uwolnienie możliwości inwestycyjnych

Komisja proponuje również szereg zmian mających na celu uproszczenie i zoptymalizowanie wykorzystania szeregu programów inwestycyjnych, w tym InvestEU, EFIS i dawniejszych instrumentów finansowych.

InvestEU, największy unijny instrument podziału ryzyka służący wspieraniu inwestycji priorytetowych w Unii, odgrywa kluczową rolę w usuwaniu barier finansowych i zachęcaniu do inwestycji niezbędnych dla konkurencyjności, badań naukowych i innowacji, dekarbonizacji, zrównoważenia środowiskowego i umiejętności. Obecnie blisko 45 proc. działań finansowanych z tego instrumentu sprzyja osiąganiu celów klimatycznych.

Proponowane zmiany:

• Zwiększenie zdolności inwestycyjnych UE przez wykorzystanie zwrotów z wcześniejszych inwestycji, a także zoptymalizowane wykorzystanie funduszy nadal dostępnych w ramach dotychczasowych instrumentów, co pozwoli na udostępnienie przedsiębiorstwom większych środków finansowych. Oczekuje się, że w ten sposób na inwestycje publiczne i prywatne uruchomionych zostanie dodatkowo około 50 mld euro. Zwiększone zdolności InvestEU zostaną wykorzystane głównie do finansowania bardziej innowacyjnych działań wspierających priorytetowe polityki, takie jak Kompas konkurencyjności dla UE i Pakt dla czystego przemysłu.
• Ułatwienie państwom członkowskim wnoszenia wkładu w program, wspierania własnych przedsiębiorstw oraz mobilizowania inwestycji prywatnych.
• Uproszczenie wymogów administracyjnych dla partnerów wykonawczych, pośredników finansowych i beneficjentów końcowych, zwłaszcza MŚP. Oczekuje się, że proponowane środki upraszczające przyniosą oszczędności kosztów w wysokości 350 mln euro.

Źródło: Komisja Europejska