Krótkie podsumowanie ewolucji ryzyk rozpatrywanych w raporcie The Global Risk Report (GRR), ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy ostatnich dwóch lat oraz wyników najnowszego raportu, pomoże nam wysnuć odpowiednie spostrzeżenia na temat tendencji w zarządzaniu ryzykiem i zgodnością.
Do 2014 roku zagrożeniami, które uznawano za najbardziej znaczące dla społeczności międzynarodowej były te o charakterze ekonomicznym i finansowym. W następnych latach tendencja ta uległa zmianie na rzecz ryzyk o charakterze środowiskowym, geopolitycznym, społecznym i technologicznym. Od 2016 do dzisiaj to właśnie zagrożenia geopolityczne i środowiskowe są uznawane za zagrożenia o największym wpływie. Warto jednak podkreślić, że pod względem prawdopodobieństwa rosnące znaczenie mają ryzyka związane z rewolucją cyfrową i bezpieczeństwem IT.
Kryzys pandemiczny i zagrożenia środowiskowe – GRR 2021
Na poniższym wykresie przedstawiono rodzaje zagrożeń rozpatrywanych w ramach raportu sklasyfikowane ze względu na wpływ i prawdopodobieństwo wystąpienia. Po prawej stronie na samej górze znajdują się najpoważniejsze zagrożenia na poziomie globalnym. Nie trudno zgadnąć, że kryzys spowodowany pandemią COVID-19 miał znaczący wpływ na ocenę ryzyka związanego z chorobami zakaźnymi jako jednego z najbardziej dotkliwych. Podobnie sklasyfikowane zostało ryzyko środowiskowe związane z niepowodzeniem działań mających na celu ograniczenie zagrożeń klimatycznych.
Nieco niżej widnieją ryzyka środowiskowe dotyczące pogorszenia stanu siedlisk i utratą bioróżnorodności. Oprócz wyżej wymienionych, w raporcie rozpatrywane są również zagrożenia społeczne (kryzysy spowodowane brakiem środków do życia), technologiczne (kwestie cyberbezpieczeństwa) i gospodarcze (zadłużenie, przedłużająca się stagnacja).
Rysunek nr 1: Mapa globalnych ekspozycji na wybrane zidentyfikowane rodzaje ryzyka z Global Risk Report 2021 (Global Risks Landscape), from Fabio Accardi – “Governo e controllo dei rischi – Manuale per scelte consapevoli e sostenibili. Metodologia, casi ed esemplificazioni”.
Lekcje z przeszłości i materiał do przemyśleń na przyszłość
Zapoznanie się z GRR pozwala nam zrozumieć istotne powiązania między głównymi ryzykami rozpatrywanymi z perspektywy globalnej. Przykładami mogą być zależności między degradacją środowiska zewnętrznego, brakiem środków do życia, degradacją siedlisk i rozprzestrzenianiem się chorób zakaźnych. Kryzys pandemii miał znaczący wpływ na przyspieszenie procesów cyfryzacji, co jednocześnie skutkuje w dysproporcjach i nierównościach społecznych oraz zwiększeniu ekspozycji na zagrożenia cybernetyczne.
Ważne jest, aby w porę stworzyć działania łagodzące, które pomogą nam monitorować ryzyka i odpowiednio działać w przypadku ich wystąpienia . W raporcie podkreśla się rolę zintegrowanego i globalnego podejścia do zarządzania.
Jak zwiększyć odporność organizacji na globalne zagrożenia spotęgowane obecnie przez kryzys pandemii? GRR sugeruje cztery obszary możliwej poprawy w globalnym zarządzaniu ryzykiem.
- Frameworks – Szczegółowe ramy, które zapewniają całościowy i systemowy obraz skutków ryzyka i pomagają określić potencjalne słabe punkty i negatywne konsekwencje. Zintegrowane podejście do tego tematu wymaga aktywnej roli organizacji multilateralnych oraz ciągłej współpracy pomiędzy władzą publiczną, prywatnymi organizacjami oraz społeczeństwem obywatelskim.
- Risk champions – Podkreśla się rolę wysoko wykwalifikowanych “risk champions”, którzy potrafiliby koordynować i stymulować innowacje w zakresie analizy ryzyka i zdolności reagowania na wystąpienie ryzyka oraz poprawiać relacje między podmiotami specjalizującymi się w tej dziedzinie, a przywódcami politycznymi.
- Komunikacja – Niezwykle ważne jest zwiększenie jasności i spójności w zarządzaniu informacją o ryzyku i zwalczaniu dezinformacji. Kryzysy wymagają reakcji wszystkich zaangażowanych podmiotów.
- Partnerstwa publiczno-prywatne – Pandemia COVID-19 pokazała w jaki sposób można rozwinąć innowacje, kiedy rządy są skłonne zaangażować sektor prywatny w reagowanie na wystąpienie zagrożenia. Warunkiem jest odpowiedni podział ryzyka i korzyści oraz ustalenie sposobu zarządzania.
Powyższe obszary zbiegają się w kierunku zintegrowanego podejścia i globalnej współpracy mającej na celu nie tylko zarządzanie skutkami kryzysów, ale także przewidywanie i wykrywanie potencjalnych zagrożeń.
Schemat zintegrowanego podejścia strategicznego do zarządzania ryzykiem i zarządzania kontrolą:
Celem poniższego schematu jest wskazanie możliwej zależności między odpornością organizacji na ryzyko a istnieniem zintegrowanego podejścia do zarządzania ryzykiem.
Rysunek nr 2: Risks of resilience and sustainable development, from Fabio Accardi – “Governo e controllo dei rischi – Manuale per scelte consapevoli e sostenibili. Metodologia, casi ed esemplificazioni”.
Lewy dolny kwadrat obejmuje organizacje mające problem z odpornością na konsekwencje zmian i brakiem jakichkolwiek działań łagodzących. Odpowiednie podejście organizacyjne zakłada, że wszelkie reakcje na nieoczekiwane zdarzenia powinny być identyfikowane w ramach wewnętrznych podsystemów , a nie we współpracy z podmiotami zewnętrznymi.
Na przeciwległym górnym rogu umieścimy organizacje, które mogą skutecznie realizować cele zrównoważonego rozwoju. Są to organizacje wykorzystujące zmiany zewnętrzne do poprawy swojej pozycji konkurencyjnej poprzez inwestowanie w innowacje. Organizacje te zdają sobie również sprawę z tego, że pojawiające się zagrożenia wymagają zintegrowanego reagowania i dlatego będą stosować się do wszelkich inicjatyw współpracy.
Lewy górny kwadrat dotyczy organizacji, które mają świadomość, że ryzyka muszą być zarządzane, co skutkuje w zwiększeniu ich odpornosci na zagrożenia. Jednakże fakt, że zidentyfikowane odpowiedzi na ryzyko nie są zintegrowane, często dzielone pomiędzy zewnętrzne podmioty, ogranicza skuteczność wdrażanych strategii (“przetrwanie krótkoterminowe”).
Prawy dolny obszar obejmuje systemy, w których niski poziom odporności na ryzyko wiąże się z wysokim poziomem predyspozycji do zarządzania ryzykiem w sposób zintegrowany.
Dążenie do rozwiązań zintegrowanych, które nie podnoszą poziomu odporności organizacji jest przejawem braków w systemie zarządzania ryzykiem wynikających ze słabości systemów kontroli. Zidentyfikowane reakcje na ryzyko mogą być prawidłowe, ale ustanowione kontrole są nieodpowiednie.
Podsumowanie
Właściwe podejście zaczyna się od postawy nastawionej na wdrażaniu najlepszych strategii ukierunkowanych na odporność organizacji oraz przewidywanie skutków negatywnych zdarzeń, a nie na przetrwaniu powtarzających się kryzysów. Skuteczne zarządzanie kontrolą ryzyka wymaga zintegrowanego podejścia i musi być stale aktualizowane.
Zachęcamy do zapoznania się z oryginalnym tekstem artykułu autorów: Francesco Domenico Attisano, Fabio Accardi i Roberto Rosato na naszej angielskiej podstronie: https://www.riskcompliance.biz/news/evolution-of-global-risks-lessons-to-learn-for-resilient-and-sustainable-choices/
